روش تدریس پیش سازمان دهنده، از زمانی مورد توجه قرار می گیرد که آزوبل به عنوان یک روانشناس شناخت گرا، بر اهمیت آن تاکید می ورزد. آزوبل، روش تدریس پیش سازمان دهنده را در کنار روش های تدریسی چون سخنرانی و توضیحی مورد توجه قرار می دهد. به زعم او با بهره گیری از انواع پیش سازمان دهنده ها یادگیری غیر فعال یا انفعالی روش های تدریس سخنرانی و توضیحی به روش های فعال تبدیل می شوند. در این روش دانش آموزان منفعل نیستند، چون بنا به باور آزوبل، پیش سازمان دهنده های ارائه شده از سوی معلمان سبب می شود ذهن یادگیرندگان به تکاپو وادار گردد. این کار را پیش سازمان دهنده ها از طریق پیوند دادن دانش پیشین یادگیرنده با مواردی که باید فرا گرفته شوند عملی می سازد.
آزوبل اظهار می دارد که برای اثرگذار شدن پیش سازمان دهنده ها باید آنها را در بالاترین سطح از انتزاع و عمومیت نسبت به مواد آموزشی آینده ارائه کرد. در این صورت است که پیش سازمان دهنده به مثابه داربستی عمل می کند که اطلاعات تفصیلی را می توان به آن ارتباط داد.
پیش سازمان دهنده های مطلوب دارای الگوهای ملموس، انواع قیاس ها و نمونه ها هستند. طرح و نقشه پیش سازمان دهنده ها تا حدود زیادی به ماهیت مواد آموزشی، ویژگی های یادگیرندگان و شیوه ارائه اموزش بستگی دارد.
منظور از کاربرد پیش سازمان دهنده ها در آموزش این است که معلم بدین وسیله دانش های قبلی یادگیرنده را آماده کند تا مطالب تازه را به مطالب قبلا آموخته شده جذب نماید.
آزوبل اظهار می دارد که ساخت شناختی کنونی دانش آموز نخستین عامل در تعیین این نکته است که مواد درسی در چه سطح از معنی داری، فراگرفته شده و حفظ خواهد شد. پیش از ارائه مطالب به دانش آموزان، نخست باید بکوشیم بر روشنی و پایداری دانش پیشین آنان بیفزاییم. تقویت ساخت شناختی دانش آموزان با چنین دیدگاهی، سبب تسهیل در جذب و یادداری اطلاعات جدید می شود.
یادگیری معنی دار چیست؟
به عقیده آزوبل، معنی دار یا بی معنی بودن مطالب بیشتر به آمادگی فراگیر و سازمان مطالب ارتباط دارد تا روش عرضه مطالب. اگر فراگیر با زمینه صحیحی آغاز کند و اگر مطالب سازمان یافته باشند، آنگاه یادگیری می تواند معنی دار شود.
به عقیده آزوبل عامل اصلی و تعیین کننده میزان معنی دار بودن مطلب جدید و مقدار دریافت و نگهداری آن در ذهن، مقدار ساخت شناخت موجود در فرد است. قبل از انکه بتوان عرضه مطالب جدید را موثر ساخت، باید بر پایداری و روشنی دانش قبلی شاگردان افزود.
پنج ویژگی یادگیری معنی دار:
فعال بودن
سازنده بودن
افزایشی بودن
خودگردانی/خود نظم جویی
هدف گرایی
انواع پیش سازمان دهنده ها:
پیش سازمان دهنده های توضیحی:
این نوع پیش سازمان دهنده ها یک مفهوم اساسی را از پیش در بالاترین سطح انتزاع فراهم می آورند، هم چنین داربست ذهنی که شاگردان اطلاعات جدید را در آن قرار می دهند به وجود می آورند. برای مثال مفاهیم اصلی اقتصاد پیش از بررسی شرایط اقتصادی یک شهر می آید.
پیش سازمان دهنده های مقایسه ای:
این نوع پیش سازمان دهنده ها بیشتر با مطالب نسبتا آشنا به کار می روند و طوری تدوین یافته اند تا مفاهیم جدید و قدیم را برای جلوگیری از ابهام ناشی از شباهت آنها متمایز سازند. برای مثال این سازمان دهنده ها به فراگیر کمک می کند ارتباط میان ضرب و تقسیم را دریابد.
مراحل اجرای روش تدریس پیش سازمان دهنده:
مرحله نخست: ارائه پیش سازمان دهنده
منظوره های درس را مشخص کنید.
سازمان دهنده را ارئه دهید: ویژگی های معرف را تعیین کنید، مثال بزنید، زمینه بسازید، تکرار کنید، آگاهی فراگیر از تجربه و دانش مرتبط را برانگیزید.
مرحله دوم: ارائه مواد یادگیری یا مطالب درسی:
توجه را حفظ کنید، نظم منطقی مطالب درسی را آشکار سازید
مرحله سوم: استحکام بخشیدن به ساختار شناختی:
تحکیم مطالب یادگرفتنی در بستر ذهن دانش آموز، فرا خواندن گرایش انتقادی به موضوع درسی،
بررسی میزان توجه این روش به اصول شش گانه آموزش:
اصل تناسب و تطابق: این روش تدریس به این اصل توجه دارد زیرا یکی از ویژگی های یادگیری معنی دار آزوبل هدف گرایی است یعنی اگر معلم اهداف دری را معین و سپس پیش سازمان دهنده متناسب با محتوای درس مورد نظر را ارائه نماید یادگیری صورت می پذیرد.
اصل نزدیکی با زندگی: این میزان توجه بستگی به نوع محتوا و موضوع درس دارد. برای مثال در تدریس درس منابع تولید انرژی معلم می تواند از پیش سازمان دهنده هایی که در زندگی فرد وجود دارد و برایش ملموس است استفاده کند همانند خورشید و...
اصل قابل تصور و مشاهده بودن: این روش تدریس به این اصل توجه دارد زیرا در این روش تدریس دانش آموز مطلب جدید را بر اساس پیش سازمان دهنده ای که معلم ارئه می کند در ذهن خود تصور و تحلیل می کند و ساخت شناختی مورد نظر از مطلب جدید را در ذهن خود ایجاد می نماید. از دیدگاه آزوبل سازمان دهنده ها ابزار اصلی استحکام ساخت شناخت هستند.
اصل خودکاری: این روش تدریس به این اصل توجه دارد زیرا یکی از ویژگی های یادگیری معنی دار آزوبل خودگردانی فراگیر می باشد.
اصل اطمینان از ماندگاری یادگیری:
این روش تدریس به این اصل نیز توجه دارد در مرحله سوم اجرای این روش تدریس تحکیم ساخت شناختی دانش آموزان مورد توجه قرار می گیرد.
اصل توجه به عواطف و احساسات:
در این روش تدریس به این اصل معمولا توجهی نمی شود.