روانشناسان معروف ایرانی

دکتر ابوالقاسم نوری

دکتر ابوالقاسم نوری، متولد سال 1320 در شاهرود، تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در همان شهر به اتمام رسانیدند. با پذیرفته شدن در امتحان ورودی دانشسرای عالی تهران در سال 1339، تحصیل خود را در رشته‌ی روانشناسی شروع کردند (رشته‌ای که برای نخستین بار در کشور به صورت مستقل از فلسفه تأسیس شده بود) و پس از گذرانیدن دروس تخصصی روانشناسی به همراه دروس ویژه‌ی تربیت دبیر در سال 1342 از این رشته فارغ‌التحصیل گردیدند. در واقع، بر خلاف آنچه تاکنون در مورد تاریخچه‌ی روانشناسی جدید در ایران گفته و نوشته شده است، آغاز این رشته به صورت مستقل در کشور را باید از سال 1339 و در دانشسرای عالی تهران محسوب نمود. تعداد 14 نفر فارغ‌التحصیل از جمله دکتر نوری را باید به عنوان نخستین دانشجویان و فارغ‌التحصیلان رشته روانشناسی در ایران قلمداد کرد. بنیانگزاران واستادان نخستین دوره‌ی روانشناسی کشور، صاحبنظران واستادان برجسته‌ای بودند که اسامی برخی از آنان به شرح زیر است: 1)دکتر محمود صناعی، 2)دکتر ایرج ایمن (مدیر گروه)، 3) دکتر ابراهیم نصفت، 4)دکتر ابراهیم صراف هاشمی، 5)دکتر خسرو مهندسی، 6)آقای محمدنقی براهنی (قبل از اخذ درجه دکتری)، 7) خانم فخرالسادات امین، و 8) خانم سروری (غیر از استادان نامبرده در ردیفهای 1، 4، 5، 6، بقیه در قید حیات بوده و به خدمات و زندگی پرثمر خود ادامه می‌دهند).

عوامل موثر بر نشاط دانش آموزان در کلاس درس

از جمله مواردی که باعث بی رغبتی دانش آموزان و بالتبع موجب عدم موفقیت آنان و درنهایت افت تحصیلی می شود، مسئله خستگی و عدم نشاط دانش آموزان در کلاس درس می باشد؛ از همین رو لازم و ضروری است تا با بررسی عوامل موثر بر نشاط دانش آموزان زمینه های نشاط و شادابی را بارور و آفت خستگی و بی نشاطی را قلع و قمع نماییم.
این نوشتار- هر چند موجز- در تلاش است تا با بررسی تحقیقی و علمی عوامل موثر بر نشاط را شناسایی و در جهت تبیین آنها گام بردارد، به امید آن که راه گشایی باشد برای شناخت و توجه بهتر مقوله نشاط و اهمیت و حساسیت آن در امر آموزش تا کمتر مورد غفلت متصدیان امر از معلمان زحمتکش و مدیران خدوم گرفته تا انجمن های اولیا و مربیان و تا مسئولان محترم قرار گیرد.
بنابراین عوامل موثر بر نشاط و شادابی دانش آموزان در کلاس درس را تک تک فهرست کرده و به توضیح و تبیین آنها براساس تحقیقات صورت گرفته از جانب اساتید فن و محققین می پردازیم.
امیدواریم مطالعه این سلسله مباحث معلمان و اولیای محترم مدارس را برای سال تحصیلی جدید آماده تر نماید.

تکنیک مهمانی در اتاق بچه برای رفع اضطراب

برای رفع اضطراب بچه ها این تکنیک خیلی مفیده: روزی نیم ساعت سر ساعت معین باید برین تو اتاق بچه مهمونی یا اگر اتاق نداره یک گوشه رو به بچه اختصاص بدین و هر روز اونجا با هم باشین. نکات مهم این مهمونی: ساعت آغاز مهمونی رو با رنگ سبز از روی شیشه رنگ کنین و ساعت پایان رو با رنگ قرمز رنگ کنین و بهش بگین عقربه کوچیکه اینجا برسه من میام مهمون تو میشم. نکته دوم: در این ساعت شما باید دربست در اختیار بچه باشین زنگ تلفن قطع باشه موبایل به همراهتون نباشه، پیاز داغ روی گاز نباشه... نکته سوم: شما فقط و فقط و فقط بچه رو در آغوش بگیرین و ناز و نوازش کنین توانایی هاشو بشمرین قربون صدقه اش برین... سرتاپا بشین دو تا گوش گنده و پای صحبت بچه بشینین... ایراد نگیرین چرا این اینجاس چرا اون اونجاس... بازجویی نکنین چه خبر تو مهد چه خبر از تمرین هات از فوتبال از معلم... فقط در باره بچه حرف بزنین...نکته چهارم بهتره روزهای اول شما یک کادوی ارزان در بسته بندی خوشکل برای بچه ببرین... نکته مهم این برنامه تا بزرگسالی پا برجا باشه و سر ساعت هر جور شده انجامش بدین که بچه اطمینان پیدا کنه مادر رو در این ساعت دربست در اختیار داره و مطمئن بشه از مهر و محبت مادر سیراب میشه و بقیه روز برای ذره ای محبت دست گدایی دراز نکنه و به دنبال چیزهای جالب نباشه که توجه مادر رو بواسطه این چیزها به خود جلب کنه لکنت نکنه که مادر بهش توجه کنه ناخن نجوه که مادر بگه نخور چشماشو به هم نزنه که مادر بهش نگاه کنه پس ساعتی رو برای این کار انتخاب کنین که واقعا بیکار و با حوصله باشین و به بچه بگین من هر روز سر این ساعت میام مهمونی تو اتاق تو و فقط من هستم و تو هیچ کس نباید مزاحم بشه در رو می بندیم که بابا هم نیاد در رو برای هیچکی باز نمی کنیم.

تعریف نیازهای اساسی از دیدگاه گلاسر

نیاز به بقا:

میزان احتیاط در کارها، اجتناب از خطر و هوشیاری نسبت به آن، اهمیت مسایل مالی، اهمیت احساس ایمنی و امنیت خاطر، میزان نیاز جنسی.

احساس تعلق:

عشق و محبت ورزی، نشان دادن احساس و عاطفه خود به دیگران، جستجوی صمیمیت، وقت و انرژی گذاشتن برای ارتباط خانوادگی، ایجاد و نگهداری دوستی، عضویت در گروه.

قدرت و خودشکوفایی:

دستیابی به هدف، پیشرفت، احساس کنترل داشتن بر اوضاع و شرایط، مهارت داشتن، اعتماد به خود داشتن، احساس افتخار، نفوذ بر دیگران داشتن، حس رقابت، رهرو داشتن، الگو بودن و مورد پیروی قرار گرفتن.

آزادی:

محدود و مجبور نبودن، احساس آزادی در اقدام و تصمیم گیری، مسافرت کردن، استقلال رای و عمل داشتن،
نظر و خواست خود را دنبال کردن، انتخاب های زیادی داشتن، خودمختاری، خلاقیت، اظهار نظر داشتن بدون ترس و واهمه.

تفریح:

خنده، یادگیری، تنوع طلبی، پرداختن به تفریحات دلخواه، سرگرمی داشتن، بازی کردن، شوخ طبع بودن، شادی

تکنیک های مقابله با لجبازی

* دستورات خود را واضح و روشن به او بگویید.

* در کنار او بنشینید و به چشمانش نگاه کرده نام او را بر زبان آورید و او را به انجام کار مورد نظر تشویق کنید.

* برای همکاری به او فرصت دهید.

* حدود پنج دقیقه صبر کنید و در صورت عدم انجام خواسته در خواست خود را مجددا تکرار کنید.

* اگر پس از پنج دقیقه خواسته شما عملی نشد دلایل متناسب با شرایط برایش بیاورید و لزوم انجام آن کار را توضیح دهید.

* اگر باز هم گوش نکرد و مشغول انجام فعالیت خاصی مانند تماشای تلوزیون بود فعالیت او را قطع کرده و یا وسایل مربوط به آن را از دسترس او دور کنید و دلیل انجام این کار را برایش توضیح دهید.

* در صورت اعتراض و شکایت کودک با او بحث و مجادله نکنید.

* اگر لجبازی او قطع شد به او اجازه دهید که دوباره به فعالیت مورد علاقه اش مشغول شود

* در صورت عدم پذیرش فرمانهای جدید و به راه انداختن قشقرق از سوی کودک می توانید او را به محل خلوت و دور از عوامل تقویت کننده مانند یک اتاق آرام و دور از سایرین هدایت کرده و از او بخواهید روی صندلی نشسته و با در نظر گرفتن سن وی از سه تا هشت دقیقه اجازه خروج از اتاق را به او ندهید و در صورتی که کودک ناراحت یا عصبانی شد به او توجهی نکرده و اگر از اتاق خارج شد او را به اتاق بازگردانید.

* در صورت انجام خواسته یا قبول آن پس از اتمام زمان مورد نظر کودک را تشویق کنید و اگر سرپیچی کودک ادامه دارد مجددا او را به اتاق فرستاده یا از فعالیت جاری مورد علاقه اش محروم کنید.

* اگر عمل فعلی شما اثر ندارد زیرک باشید و راه دیگری پیدا کنید و از خود بپرسید چه کار دیگری می توانم بکنم تا او را به عکس العمل بهتری ترغیب کند.

*در صورت مشاهده رفتارهای نشان دهنده لجبازی به آن توجه نکرده کودک را به مکانی آرام هدایت کرده و یا در صورت لزوم محیط را ترک و خود را به انجام فعالیتهای دیگر مشغول نمایید.

*برای جلو گیری از لجبازی کودک به او رشوه ندهید و مطمئن شوید که کودک از طریق لجبازی به خواسته هایش نمی رسد.

* لازم نیست همه درخواستهای کودک را برآورده کنید و گاه لازم است به او نه بگویید.

*به جای استفاده از تنبیه و روشهای خشن تربیتی سعی کنید از روشهای مثبت و تشویقی استفاده کنید.

*مثبت باشید، مثلا به جای آنکه بگویید چند مرتبه به تو بگویم دندانهایت را مسواک بزن می توانید بگویید دندانهای قشنگت را مسواک بزن تا همینطور قشنگ بماند.

*به او با جملات خاصی انگیزه داده و صحبتهای تشویق کننده داشته باشید.

*به آنچه به کودک می گویید عمل کنید واگر تشویق یا محرومیتی در نظر گرفته اید انجام دهید ولی اگر قادر به اجرای گفته خود نیستید از بیان آن خودداری ورزید.

*به رفتارهای مطلوب و حرف شنوی کودک توجه داشته باشید و آنها را تشویق کنید.

ترس بچه ها از دستشویی

بسیاری از بچه ها از دستشویی می ترسن و واقعا حق دارن که از توالت بترسن اروپا و آمریکا صد سال پیش به این نتیجه رسیدن که توالت باید عین اتاق پذیرایی زیبا باشه.ولی ما تاریک ترین تنگ ترین جا رو در خانه به دستشویی اختصاص میدیم بدون پنجره بدون بوگیر، با کاشی های تیره و ترسناک و سوراخ توالت که سیاه و ناشناسه... یکی از مراجعینم که پنج سالش بود می گفت می ترسم از اون سوراخه یه دست جادویی بیاد بالا و منو بکشه ببره داخل و مادرش قهقهه می خندید. به ترس بچه ها و خیلبافی شون اهمیت بدیم و دستشویی رو تبذیل به محیطی خوشایند و شاد کنیم. اجرای تکنیک: ای مادر عزیز به کمک بچه ها در دستشویی فرش بندازین، تابلو به دیوارش بزنین، گلدون گل قرمز بذارین روی دستشویی و گلدون طبیعی بذارین جلو توالت، کیسه ای مثل جاجورابی به دیوار نزدیک سنگ توالت آویزون کنین و داخل کیسه ها اسباب بازیهای کوچولو بذارید که بچه سرگرم بازی بشه و حسابی روده اش رو تخلیه کنه، از این زرورق های تولد به سقف و دیوار دستشویی بزنین،موسیقی شاد پیوسته در حال پخش باشه، اگر امکان داره یکی از بلندگوهای ضبط به دیوار دستشویی باشه که صدای موسیقی اونجا هم پخش بشه، یک سبد روزنامه ای کنار سنگ توالت باشه توش کتاب قصه بذارین، بوگیرهای خوشبو به دیوارش وصل کنین،.. برای بزرگترها جوک از اینترنت پرینت بگیرید و بزنین روبه روی سنگ توالت، خودتون موقع دستشویی رفتن آواز بخونین تا بچه ها هم یاد بگیرن اگر اونجا آواز بخونن ذهن شون از ترس پرت میشه. توصیه میشه از توالت فرنگی استفاده کنین که هم ترسش کمتره و هم بهداشتی تر و طبی تره به خصوص برای خانمها و برای کسانی که یبوست دارن برای بچه ها که فرصت نکنن با عضو جنسی شون بازی کنن و هم اینکه حالت صندلی داره و بچه ها فکر می کنن تو اتاق روی مبل نشسته اند.

نیازهای زیستی و روانی جوانان

نیاز به موفقیت و پیشرفت: جوانان، جویای نام، افتخار و کامیابی هستند و هر عاملی که بتواند احساس تعالی را در آنها ارضاء نماید، مورد اقبالشان واقع می شود هر نوع پیشرفت نسبی جوانان، چنان چه مورد تأیید اطرافیان و تشویق آن ها واقع شود، آنان را در اتخاذ گام های بلند و اساسی به سوی آینده یاری خواهد نمود.
نیاز به داد و ستد عاطفی: احتیاج به دوست داشتن و دوست داشته شدن، مکمل یکدیگرند. جوانان به همان اندازه که مایلند با دیگران، رابطه ای مبتنی بر عواطف پاک و سالم برقرار نمایند، نیاز دارند تا متقابلا مورد لطف و محبت دیگران نیز واقع شوند. ابراز محبت در جلوه های مختلف قلبی، زبانی و عملی، موجب اطمینان خاطر آنان می شود.
نیاز به تحصیل یک فلسفه حیاتی ارضاء کننده: اگر جوانان بدانند که «چرا» باید زندگی کنند، قادر خواهند بود با هر «چگونه ای» بسازند، یعنی با مشکلات خاص زندگیشان به خوبی مقابله نمایند. لازم است. اندیشه جوانان را در مورد مسایلی نظیر فلسفه خلقت (آفرینش)، فلسفه زندگی و فلسفه مبارزه برای زندگی، تقویت نموده و در جهات اقناع کننده ای آن ها را هدایت نمود.

نیازهای اساسی انسان برای سلامت روان

چنانچه از مشکلات هیجانی نظیر افسردگی، اضطراب، رفتار وسواسی یا اعتیادهای تکراری رنج می‌برید، تنها یک مکان وجود دارد که برای جستجوی راه حل باید به آنجا مراجعه کنید: نیازهای اساسی انسانی خود.
به نظر بدیهی می‌رسد امّا غالباً وقتی صحبت از روان‌شناسی می‌شود، عقل سلیم به کناری گذاشته می‌شود و به جای آن کتاب‌های درسی از قفسه‌ها بیرون کشیده می‌شوند. این بار بگذارید کتاب‌ها سرجایشان بماند و از خودتان این سوال‌ها را بپرسید:

• اگر ماشین‌تان بنزین نداشته باشد، آیا از حرکت نکردنش تعجب می‌کنید؟
• اگر شش ماه به باغچه یا گل و گیاه خانه‌تان آب ندهید، آیا از بین رفتن گیاهان شما را متعجب می‌کند؟

البته که پاسخ به هر دو سوال فوق منفی است. حال از شما می‌خواهیم همین ملاحظات را در مورد زندگی خودتان نیز در نظر بگیرید.

9 نیاز اساسی انسان اگر قورباغه‌ای را در یک قابلمه آب جوش بیندازید، فوراً از آن بیرون می‌پرد. امّا اگر آن را در داخل قابلمه آب سرد بگذارید و کم‌کم آب را گرم کنید، همانجا آنقدر می‌ماند تا پخته شود.
مشکلات مربوط به گم‌کردن نیازهای اساسی در زندگی مردم نیز به تدریج و در طول زمان شکل می‌گیرد و در نتیجه می‌توانند به سادگی نادیده انگاشته شوند. آنگاه هنگامی که مشکلی چون اضطراب، افسردگی، اعتیاد یا چیزهای دیگر پیش می‌آید، تازه به دنبال علّت پیدایش آن‌ها می‌گردیم.
بنابراین، بهتر است با نیازهای باغچه خود برای رشد مناسب آشنایی کافی داشته باشید تا به محض آن که دیدید گیاهی در حال پژمرده شدن است، مواد غذایی کافی به آن برسانید و شادابی را به آن بازگردانید.

چگونگی تشکیل مفاهیم ریاضی در کودکان

وقتی که بزرگسالان‏ سعی می‏کنند که مفاهیم ریاضی را به کودکی‏ که به سن لازم برای آموختن آن مفاهیم نرسیده‏ است بیاموزند،یادگیری این کودک صرفا زبانی‏ خواهد بود،یعنی کودک فقط نام اعداد را یاد خواهد گرفت نه مفهوم واقعی آنها را.درک‏ واقعی این مفاهیم زمانی میسر خواهد شد که‏ کودک به سن عقلی لازم برای کسب این مفاهیم‏ رسیده باشد.

این موضوع با یک آموزش ساده نشان‏ داده می‏شود.کودک 5 تا 6 ساله آمادگی دارد که با کمک پدر و مادر شماره‏های 1 تا 10 را بیاموزد.اگر ده شیئی را در یک ردیف قرار دهیم،این کودک می‏تواند آنها را به‏طور درست بشمارد.لکن اگر ردیف به هم بخورد و اشیاء به وضع پیچیده‏ای پیش هم قرار گیرند، یا مثلا روی هم انباشته شوند،کودک دیگر نمی‏تواند آنها را درست بشمارد.پس گرچه‏ کودک نام اعداد را می‏داند،هنوز تصور لازم‏ عدد را ندارد،یعنی نمی‏داند که شمارهء اشیا در یک گروه،بی توجه به اینکه چگونه این اشیا به هم ریخته یا مرتب شده باشند،یکسان باقی‏ می‏ماند.

از سوی دیگر،کودک 5/6 یا 7 ساله‏ اغلب نشان می‏دهد که خودبه‏خود مفهوم عدد را کسب کرده است،حتی اگر هنوز شمارش‏ به او آموخته نشده باشد.اگر به او 8 دگمهء آبی و 8 دگمهء قرمز بدهید با یک یک پهلوی هم‏ قرار دادن آنها،کشف خواهد کرد که تعداد دگمه‏های قرمز برابر تعداد دگمه آبی است، و خواهد فهمید که،علیرغم شکلهای گوناگونی‏ که می‏توانند به خود بگیرند،دو گروه مساوی‏ باقی خواهند ماند.

آزمایش مقارنهء اشیاء برای تحقیق در مورد تکامل مفهوم عدد در کودکان بسیار مفید است.ردیفی از 8 دگمهء قرمز درست‏ کنید،بدین‏سان که فاصلهء آها مساوی و برابر با یک اینچ(5/2 سانتی‏متر)باشد.بعد،از کودکان خردسال بخواهید تا از جعبه‏ای که پر از دگمه‏های آبی رنگ است به اندازهء دگمه‏های‏ قرمز بیرون آورند و کنار ردیف قرمز بگذارند.واکنش کودکان،بسته به سن آنها، متفاوت است.می‏توانیم سه مرحله از رشد را با این آزمایش متمایز سازیم.

روش های تقویت انشای دانش آموزان ابتدایی

در این چهار قدم به ترتیب نوشتن جایگاه چهارم را به خود اختصاص داده , چرا که سه امر گوش دادن و صحبت کردن و خواندن برای نوشتن مقدمه و پیش سازمان دهنده , و زمینه بوده و بالاترین سطح را به خود اختصاص داده است.

از آنجایی که مقطع ابتدایی پایه ای برای مقاطع دیگر بوده , ما نیز چند سالی در این مقطع تدریس کرده ایم. امروزه در امر زبان آموزی نگارش از اهمیت بالایی برخوردار است , مخصوصاً در پایه سوم که اولین پایه ای است که به صورت مستقل انشا نوشته می شود , چون در پایه دوم از جمله نویسی استفاده می گردد , این جملات اکثراً مرتبط با هم نیستند و هر یک به طور جداگانه نوشته می شود و بیشتر نحوه و ساختار جمله , منظم کردن جملات در هم ریخته , کوتاه سازی , ترکیب جملات ساده یا جمله سازی با کلمات ساده مد نظر است. برای دانش آموزان نوشتن جملات و متن به صورت مرتبط در پایه سوم با توالی مناسب مشکل می باشد.

بیشتر آموزگاران نوشتن انشا در زمره تکالیف نگریسته و در پایان این ساعت درس موضوعی را برای نوشتن انشا مطرح می کنند و برای جلسه بعد منتظر نوشتن انشا از سوی دانش آموزان می شوند. چون دانش آموزان خود قادر به نگارش نیستند لاجرم به اولیای خود متوسل شده از آنها حتی نه به عنوان کمک؛ بلکه کسی که باید متن انشا را بصورت کامل برای آنها دیکته نمایند نگاه می کنند که این امر برای ما نیز در دوره تحصیل بارها اتفاق افتاده و چه بسیار کودکانی که برای نوشتن انشا توسط اولیا سرخورده و تنبیه شده اند , و صدمات جبران ناپذیری را تحمل نموده اند که حاصل ایـن شیـوه نـگارش ها در بـررسـی هایی فعلی و بروندادهای این مدارس که همان فارغ التحصیلان هستند که با مدارک بالا قادر به نوشتن خواسته های خود در قالب جملات و بصورت مکتوب نیستند.